Atık yönetimi, sanayi ve kentsel gelişimin kaçınılmaz bir sonucu olarak ortaya çıkan atıkların çevre ve insan sağlığına zarar vermeden bertaraf edilmesini veya geri kazanılmasını sağlayan sistematik bir süreçtir. Türkiye'de bu süreç, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yayımlanan yönetmeliklerle düzenlenmektedir. Bu yönetmeliklerin temelini şu düzenlemeler oluşturur:

Atık Yönetimi Yönetmeliği

Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik

Bu rehber, atık analizinin yasal zorunluluklarını, uygulama süreçlerini ve laboratuvar hizmetlerini detaylı bir şekilde açıklamaktadır.

Atık Analizinin Yasal Dayanakları ve Kapsamı
Atık Yönetimi Yönetmeliği Hükümleri
Atık Yönetimi Yönetmeliği, atıkların sınıflandırılması, toplanması, taşınması, geri kazanımı ve bertarafına ilişkin kuralları belirler. Yönetmelik kapsamında atıklar, Ek-4 Atık Listesi'nde sınıflandırılmıştır. Bu listeye göre:

Tehlikeli Atıklar (A İşareti): Kesin tehlikeli özellik gösteren atıklar (örneğin, ağır metal içeren endüstriyel atıklar).

Muhtemel Tehlikeli Atıklar (M İşareti): Analiz yapılmadan tehlikeli olup olmadığı belirlenemeyen atıklar.

Tehlikesiz Atıklar (İşaretsiz): Analiz gerektirmeyen, düşük riskli atıklar (örneğin, bazı inşaat molozları).

Analiz Zorunlulukları
A İşaretli Atıklar: Doğrudan tehlikeli kabul edilir, ek analiz gerekmez.

M İşaretli Atıklar: Ek-3/B Analizi zorunludur.

Tehlikesiz Atıklar: Analiz gerekmez, ancak düzenli depolama için Ek-2 Analizi istenebilir.

Analiz Sürekliliği:

Ek-3/B analiz raporları en geç 5 yılda bir yenilenmelidir.

Atık karakteri değişirse (üretim prosesi, hammadde değişikliği) yeni analiz gerekir.

Atık Analiz Türleri ve Uygulama Süreçleri
Ek-3/B Analizi (Muhtemel Tehlikeli Atıklar İçin)
Analiz Yaptırma Süreci:
MELBES'e Başvuru: Çevre Bakanlığı'nın MELBES (Merkezi Laboratuvar Bilgi Entegrasyon Sistemi) üzerinden analiz talebi oluşturulur.

Numune Alma: Bakanlıkça yetkilendirilmiş laboratuvarlar (Meram ÇevreLaboratuvarı gibi) numuneyi alır.

Raporlama ve Sonuç: Analiz sonuçlarına göre atık, tehlikeli veya tehlikesiz olarak sınıflandırılır.

Analiz Parametreleri (Örnekler):
Fizikokimyasal Özellikler: pH, parlama noktası, yanıcılık.

Ağır Metaller: Kurşun (Pb), kadmiyum (Cd), cıva (Hg).

Organik Kirleticiler: PCB’ler, hidrokarbonlar.

Ek-2 Analizi (Düzenli Depolama Öncesi Karakterizasyon)
Analiz Gerektiren Durumlar:
Atığın düzenli depolama sahasına kabulü için,

Atık kodunda yıldız olmayan ancak depolama öncesi uygunluk gerektiren atıklar.

Analiz Kriterleri:
Inert Atık: Çevreye zararsız, stabil atıklar (örneğin, bazı inşaat atıkları).

Tehlikesiz Atık: Biyolojik olarak parçalanabilen atıklar.

Tehlikeli Atık: Yukarıdaki kriterleri sağlamayan atıklar.

Önemli Parametreler:

Serbest sıvı içeriği,

Organik madde oranı,

Ağır metal konsantrasyonları.

Numune Alma ve Laboratuvar Süreçleri
Numune Alma Standartları
TS EN 14899 standardına uygun numune alınmalıdır.

Numune alma, yetkili çevre görevlileri veya akredite laboratuvar personeli tarafından yapılmalıdır.

Numune alma yetkisi olan laboratuvarlar (Meram ÇevreLaboratuvarı gibi) sahada örnekleme yapabilir.

MELBES Sistemi ve Başvuru Süreci
MELBES (Merkezi Laboratuvar Bilgi Entegrasyon Sistemi), atık analiz taleplerini dijital olarak yönetir.

Süreç:

İşletme, MELBES’e giriş yapar.

Analiz talebi oluşturulur.

Sistem, yetkili laboratuvara yönlendirme yapar.

Numune alınır ve analiz gerçekleştirilir.

Atık Bertaraf ve Geri Kazanım Seçenekleri
Düzenli Depolama
Tehlikesiz atıklar için uygundur.

Depolama öncesi Ek-2 analizi zorunludur.

Geri Kazanım
Geri dönüştürülebilir atıklar (plastik, metal, kağıt) için lisanslı tesislere gönderilir.

Yakma ve Enerji Üretimi
Yüksek kalorifik değere sahip atıklar enerji üretiminde kullanılabilir.
,
Atık analizi, yasal uyumluluk ve çevre koruma için hayati öneme sahiptir.

MELBES üzerinden resmi süreç takip edilmeli, yetkisiz laboratuvarlardan kaçınılmalıdır.

Meram ÇevreLaboratuvarı, numune alma ve danışmanlık hizmetleriyle süreçte destek sağlamaktadır.

Detaylı bilgi ve analiz talepleri için uzman ekibimizle iletişime geçebilirsiniz.